Maciej Rajewski, Zofia Szynal „Zrozum siebie. Psychologiczny przewodnik po świecie przeżyć wewnętrznych”

 

Choć nie jestem fanką poradników i niezmiernie rzadko po nie sięgam, ten Psychologiczny przewodnik po świecie przeżyć wewnętrznych (jak zapisano w podtytule) jakoś mnie do siebie przyciągał, odkąd się o nim dowiedziałam. Ale może nie ma w tym niczego dziwnego, bo któż nie chciałby zrozumieć samego siebie…

Zrozum siebie – to właśnie tytuł przewodnika, wyróżniający się bielą liter na niebieskim tle. A jego autorzy, będący psychoterapeutami, we wstępie zapraszają czytelnika do pewnej podróży:

Będzie to wyprawa przez ludzką psychikę – piękną i złożoną krainę, której poszczególne części stanowią jedną całość. Chcemy ci pomóc w zrozumieniu podstaw funkcjonowania ludzkiego życia wewnętrznego oraz pokazać skomplikowany proces rozwoju człowieka, a także skłonić do refleksji nad samym sobą, zebranymi dotychczas doświadczeniami i planami na przyszłość. Chociaż nie da się uniknąć uproszczeń (pozbawiona ich książka musiałaby mieć tysiące stron), postaramy się dostarczyć ci pewnej dawki wiedzy, która będzie przydatna w pełniejszym rozumieniu siebie.

Książka, którą starałam się czytać niespiesznie, by dać sobie czas na przemyślenia, nie zawiera gotowego przepisu na zrozumienie siebie – zwraca jednak uwagę na wykształcenie w sobie korzystnych nawyków, ponieważ […] dzięki refleksji my, ludzie, jesteśmy w stanie w wystarczającym stopniu zrozumieć, w jaki sposób funkcjonujemy, co nas ukształtowało i jak wpływa to na nasze obecne życie. 

A jest to szczególnie ważne w kulturze aspiracji, w której przyszło nam żyć, z jednej strony odznacza się ona bowiem konsumpcjonizmem, przesadnym dbaniem o wygląd zewnętrzny i imprezowym stylem życia, z drugiej – promowaniem bezrefleksyjnej samoakceptacji. Zjawisko to może zaś spowodować odcięcie się człowieka od realności, a nawet oczekiwanie przez niego bezwarunkowej akceptacji (bez względu na wszystko), co oczywiście zrodzi mnóstwo problemów.

I gdzie wówczas szukać pomocy? Rynek i na to jest przygotowany – przecież półki w księgarniach uginają się od wszelkiego rodzaju poradników, a w internecie i mediach społecznościowych aż roi się od porad licznych pseudoinfluencerów, gromadzących na swych profilach rzesze wiernych fanów. Tylko czy naprawdę potrzebujemy uniwersalnych rozwiązań psychologii w wydaniu fast food? 

Przecież każdy z nas jest inny, każdy inaczej przeżywa trudne sytuacje – jak więc znaleźć odpowiednią poradę dla siebie?

Może trzeba spróbować choć trochę poznać i zrozumieć samego siebie – refleksje nad tymi zagadnieniami mogą pomóc nam dostrzec, że nasze wybory, zachowania i to, w jaki sposób kształtujemy relacje, nie są kwestią przypadku (a jeśli są, to tylko w pewnym stopniu), ale raczej skutkiem ciągłości, czyli naszego rozwoju. W tym zaś – przynajmniej w zamiarze autorów – może nam pomóc książka Zrozum siebie.

Pierwsza jej część zatytułowana Oto człowiek, na którą składają się dwa rozdziały: Nasz wewnętrzny krajobraz i Obszary funkcjonowania, zawiera informacje na temat kluczowych mechanizmów ludzkiej psychologii. Szczególnie interesujące są fragmenty dotyczące zarówno świata emocji i sposobów ich wyrażania, jak również procesów poznawczych, rozwoju moralności, kwestii samooceny, relacji z samym sobą i innymi osobami czy trzech wymiarów miłości.

Część druga Stałość i zmiana. Rozwój człowieka ukazuje złożoność kolejnych etapów naszego rozwoju, zwracając uwagę na charakterystyczne dla nich procesy, wymagania i dylematy. Liczy ona pięć rozdziałów opisujących życie człowieka od okresu prenatalnego aż do starości. (Dlatego co najmniej niefortunny wydaje się tytuł ostatniego rozdziału W drodze do społeczeństwa. Wiek przedszkolny, poświęconego nie tylko wiekowi przedszkolnemu, ale również: okresowi szkolnemu, nastoletniemu, wczesnej dorosłości, wiekowi średniemu i starości).  

Życie w kryzysie to tytuł trzeciej części przewodnika, poświęconej zdrowiu psychicznemu, chorobom i zaburzeniom psychicznym oraz obszarom problemowym, czyli zagadnieniom jeszcze do niedawna rzadko poruszanym w mediach i dyskursie publicznym. Na szczęście obecnie świadomość społeczna dotycząca zaburzeń i chorób psychicznych jest coraz większa, choć temat ten nadal wzbudza wśród niektórych niezdrową ciekawość, czego powodami są między innymi funkcjonujący w popkulturze wypaczony obraz szpitali psychiatrycznych (filmy i powieści grozy) oraz doniesienia medialne o sprawcach przestępstw, którzy okazywali się chorymi psychicznie. A takie działania sprzyjały i niestety ciągle sprzyjają stygmatyzacji chorych borykających się z różnymi problemami natury psychicznej. 

Na czwartą i ostatnią część książki W stronę zdrowia składają się dwa rozdziały. W pierwszym opisano różne metody pomocy osobom chorym psychicznie. W drugim rozdziale, zatytułowanym Higiena życia psychicznego, przedstawiono najważniejsze zasady dbania o siebie, z którymi warto się zapoznać. Jedna z nich dotycząca odpoczynku, a zacytowana z książki Bourna Lęk i fobie, mówi, że na odpoczynek potrzebne są: jedna godzina w ciągu dnia. Jeden dzień w ciągu tygodnia, jeden tydzień na każde trzy do czterech miesięcy. 

Choć przewodnik Zrozum siebie nie zawiera w sobie jakiegoś nadzwyczajnego odkrycia, warto poświęcić czas na jego lekturę, by przyswoić lub przypomnieć sobie wiedzę z zakresu psychologii, zapisaną w ciekawy i przystępny sposób, oraz przyjrzeć się swojemu światu przeżyć wewnętrznych.

Zachęcam, bo naprawdę warto!

Wydawnictwo: Znak, 2022

Stron: 352